พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี)

พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี)

ชาติกำเนิด  พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) นามเดิมท้าวธรรมกิตติกา (จูมมณี) เกิดที่ในเมืองอุบลราชธานี ปีพุทธศักราช 2357 จุลศักราช 1176  ถึงแก่กรรมปีพุธศักราช 2430 รวมอายุได้ 73 เป็นบุตรของพระพรหมราชวงศา (ท้าวกุทอง)
เจ้าเมืองอุบลราชธานีคนที่ 3 เกิดกับนางหมาแพงเป็นหลานของพระปทุมราชวงศา (เจ้าเมืองอุบลราชธานี คนที่ 1) เป็นเหลนของพระเจ้าตาครองเมืองนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบานหรือจัมปานครแขวงกาบแก้วบัวบา
(จังหวัดหนองบัวลำภูในปัจจุบัน) มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน 4 คน คือ

นางคำซาว  มีสามีชื่อท้าวจารสีทะ
ท้าวโพธิสาราช (เสือ) มีภรรยา 2 คน คนที่ 1 ชื่อหม่อมผุสดี คนที่ 2 ชื่อหม่อมทุมมา
ท้าวสีถาน (สาง) มีภรรยาคนเดียวไม่ปรากฏชื่อ
ท้าวธรรมกิตติกา (จูมมณี) พระบำรุงราษฏร์
ชีวิตครอบครัว พระบำรุงราษฏร์ (จูมมณี) มีภรรยา 3 คน คือ
        ภรรยาคนที่ 1 หม่อมขิ่ง มีบุตร – ธิดา ด้วยกัน 10 คน คือ
1.  นางบัวไข                                        2.  ท้าวลอด
3.  นางม่วง                                          4.  ท้าวมิน
5.  ท้าวรัตน์                                          6.  นางจวง
7.  ท้าวฮง                                             8.  นางยี
9.  ท้าวห้วน                                         10. นางหล้า
       ภรรยาคนที่ 2  หม่อมทุม มีบุตร – ธิดาด้วยกัน 4 คน คือ

นางอมรา
นางแก้ว
ท้าวบุญเฮา
นางเลื่อน
        ภรรยาคนที่ 3  มีบุตรด้วยกัน 1 คน คือ  ท้าวหำทอง
การปกครองเมือง  พระบำรุงราฏร์ (จูมมณี) ท่านเป็นบุคลที่มีสติปัญญา มีความเข้าใจในระเบียบราชการธรรมเนียมการเมืองการปกครองจนเป็นที่ไว้วางใจของพระพรหมราชวงศา (กุทอง) เจ้าเมืองอุบลราชธานี ตลอดจนคณะเพียกรมการเมือง ว่ามีความเหมาะสมที่จะเป็นเจ้าเมืองปกครองอาณาประชาราษฏร์ ให้มีความร่มเย็นเป็นสุขได้ จนได้รับการโปรดเกล้าจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักกรี) ตั้งให้เป็นเจ้าเมือง พิมูลมังษาหาร ณ วันที่ 4 ขึ้น 12 ค่ำเดือน 2 ปีกุน เบญจศกเป็นปีที่ 13 ของตราดวงที่ประทับนี้ประจำการแผ่นดินสยาม จุลศักราช 1225 (20 มกราคม พ.ศ. 2406 ) ขณะอายุได้ 49 ปี
ท่านมีความตั้งใจ มีความมุ่งมั่นที่สร้างบ้านกว้าง ลำชะโด จนเป็นเมืองพิมูลมังษาหารและได้วางรากฐานต่างๆ ไว้ให้ชาวเมืองพิมูลมังษาหาร จนเป็นพิบูลมังสาหารที่มีความเจริญรุ่งเรืองในปัจจุบันนี้


โปรดเกล้า ฯ แต่งตั้งเป็นเจ้าเมือง

    พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ แต่งตั้งเป็นพระบำรุง
ราษฎร์ (จูมมณี) เจ้าเมืองพิบูลมังสาหาร คนแรกพร้อมคณะอาญาสี่ เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2406
ขณะที่มีอายุ 49 ปี

เกียรติประวัติ

ในวัยเด็กพระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) ได้รับการศึกษาและถ่ายทอดวิชาความรู้อันควรแก่สถานการณ์ จาก
พระอาจารย์และผู้รู้หลายท่าน จนมีความรู้ด้านภาษาขอม ภาษาธรรม อักษรไทยน้อย อักขระไทย จารีต
ประเพณี ตำราพิชัยสงครามและคาถาอาคมตามยุคสมัย

พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) เมื่อครองเมืองพิบูลมังสาหาร ได้ปกครองตามฮีตและครรลองของเจ้าเมืองที่
พึงปฏิบัติด้วยความเป็นธรรม เป็นเจ้าเมืองที่มีความรู้ ความสามารถ มีสติปัญญาเฉียบแหลม และเป็นนัก
รบ ในปี พ.ศ. 2418 เกิดกบฏฮ่อที่อาณาจักรล้านช้าง (เวียงจันทร์-หลวงพระบาง) ได้เกณฑ์พลและยก
กำลังไปร่วมสมทบกับทัพหลวง ทำการปราบฮ่อจนสงบราบคาบและได้ชัยชนะกลับมา

     พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) ถึงแก่กรรมด้วยโรคชราเมื่อ พ.ศ. 2430 สิริอายุได้ 73 ปี อยู่ในตำแหน่ง
เจ้าเมืองพิบูลมังสาหาร 25 ปี








ขอบคุณข้อมูลจาก พิบูลดอทคอม